Sự tích trê cóc kiện nhau:
Tích truyện nôm chê cóc vốn là một trong những truyện nôm khuyết danh hay nhất còn sót lại đến nay. Câu truyện này có những ý nghĩa thâm thúy từng được các vị túc nho bình chú. Đại ý của câu truyện là Cóc đẻ trứng xuống ao, Trê tưởng con mình nên đem cả đàn về nuôi. Cóc và Trê đem nhau ra công đường phân xử. Bi hài kịch của câu truyện này xuất phát từ sự ngu dốt của dân đen và tham nhũng của quan lại.
Tranh trê cóc kiện nhau:
Tranh Trê Cóc của Đông Hồ, bản cổ nhất về đề tài này còn tới nay thì cóc đang đưa đơn kiện tới một quan thái thú - là một con cá chép to bự đang nằm trên sập.
Hãy nghe lời Cóc mắng Trê trên công đường:
"Trê kia chớ có huyên hoa,
Hùm dầu có cánh ta đà chẳng ghê.
Quả tình nào có hồ nghi,
Ra điều bán dạ lâm trì khó coi.
Phù sinh mấy kiếp ở đời,
Làm cho rắn cắn được voi còn chầy.
Chỉ nghề dạy khỉ leo cây,
Xui nguyên dục bị, chỉ hay bày trò.
Ai ngờ xã thử thành hồ,
Chỉ điều cậy thế làm cho hại người.
Biết rằng hươu chết tay ai,
Mỏ chim, nanh chuột tranh hơi còn nhiều."
Đoạn này truyện Nôm dùng toàn thành ngữ: “hùm dầu có cánh”, “bán dạ lâm trì” “rắn cắn voi”, “dạy khỉ leo cây”, “xã thử thành hồ”, “hươu chết tay ai”... Chửi rất hay và rất đúng. “Thầy đồ cóc” có khác, rất lắm chữ. Cái lý ở đời không thể nào đổi trắng thay đen được, không thể dùng quyền thế mà lấn át sự thật.
Ý nghĩa của tranh:
Chân lý luôn là chân lý, sự thật luôn là sự thật, không cần phải xử thì sự thật cuối cùng cũng chiến thắng.
Cho đến nay giới bình luận văn học vẫn dẫn giải đây là chuyện ngụ ngôn răn đời chống thói hay kiện cáo trong dân gian …
Sự thực không nông cạn như vậy .
Trong dòng tranh Đông hồ nếu liên kết ý tứ 2 bức tranh Trê Cóc và Lão Oa giảng độc sẽ nhận ra chủ ý thâm trầm khác hoàn toàn của tác giả câu truyện .
Thày cóc hay Oa – Ếch chính là nói đến trữ – chữ (ếch – oa nghĩa là chứa trữ) .
Cóc đẻ ra nòng nọc hay khoa đẩu , ý nói chữ Cóc đẻ ra đàn con văn Khoa đẩu – nòng nọc. Theo tư liệu của Trung quốc và Việt nam thì Khoa đẩu là tên 1 loại văn tự của người Việt cổ .
