dân gian  ĐÔNG  HỒ

Tết cổ truyền thể hiện thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam. Sau một chu kỳ hơn ba trăm ngày vất vả vật lộn với cuộc sống, đây là thời điểm mà người dân tự cho phép mình được nghỉ ngơi, được hưởng những thú vui vật chất và tinh thần: Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh, hoa tươi và tranh tết – những hương vị tối thiểu để làm nên ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Tranh dân gian ngày Tết không biết có từ bao giờ, chỉ biết từ bao đời nay, tranh dân gian tập trung chủ yếu ở các làng tranh Đông Hồ (Bắc Ninh), Hàng Trống (Hà Nội), làng Sình (Thừa Thiên-Huế)...

Tranh dân gian có nhiều thể loại, nhiều đề tài khác nhau, tạm thời có thể phân chia mấy loại: tranh chúc tụng và tín ngưỡng, tranh phản ánh ước mơ của người dân lao động về cuộc sống đầy đủ, ấm no và hạnh phúc; loại tranh sinh hoạt bao gồm các trò chơi dân tộc trong các lễ hội; tranh về đề tài lịch sử, tranh mang ý đả kích, phê phán thói hư tật xấu của xã hội; loại tranh mang ý nghĩa răn dạy điều tốt...

Tranh vinh hoa-phú quý nằm trong bộ tranh: Lễ trí (tranh em bé ôm rùa); nhân nghĩa (em bé ôm cóc); vinh hoa (em bé ôm gà); phú quý (em bé ôm vịt). Bốn bức tranh này thuộc loại tranh chúc tụng của làng tranh Đông Hồ, thường được treo cùng nhau trong dịp Tết đến, xuân về.

Vinh hoa - Phú quý

Tranh vinh hoa là hình bé trai ôm gà trống, là lời chúc đại cát, đại lợi, gà trống lớn trong tiếng Hán là đại kê, đồng âm với đại cát. Tranh thể hiện một bé trai bụ bẫm ôm con gà trống bên chậu hoa cúc, biểu hiện lòng mong mỏi sinh được con trai khỏe mạnh, sau này lớn lên sẽ thành người thành đạt, vinh hiển...

Tranh phú quý vẽ một bé gái ôm con vịt, với bông hoa sen (liên áp). Hoa sen gợi tới hình ảnh trong trắng, thanh cao “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Hai bức tranh này có bố cục đơn giản, tập trung đặc tả con người và các con vật, hoa lá, màu sắc tươi vui, các mảng màu mạnh mẽ, giàu tính trang trí gợi cảm. Đường nét to khỏe uyển chuyển, khuôn mặt em bé sinh động rạng rỡ, xinh xắn thật đáng yêu, con gà và con vịt tuy nằm phủ phục nhưng vẫn ngẩng cao đầu biểu hiện niềm khao khát vươn lên trong cuộc sống.

Ngày Tết treo cặp tranh vinh hoa-phú quý mang ý nghĩa sâu sắc với mục đích chúc tụng, cầu may cho gia đình có cuộc sống giàu sang, con cái tròn đầy, có trai, có gái. Vinh hoa - Phú quý là ước mơ bao đời nay của người dân lao động.